Wil je de criminaliteit verlagen? Maak abortus dan legaal
In de jaren negentig gebeurde er iets wonderlijks in de Verenigde Staten.
De misdaadcijfers, die decennialang een gestage stijging vertoonden en steden als New York en Los Angeles tot angstaanjagende plaatsen maakten, begonnen plotseling te dalen. En niet zo’n beetje ook. Tussen 1991 en 2001 daalde het aantal geweldsmisdrijven in sommige regionen met meer dan 40 procent.
Politici, criminologen en journalisten struikelden over elkaar heen om verklaringen te geven. Het was het strengere politieoptreden, zeiden sommigen. Rudy Giuliani en zijn "zero tolerance" beleid werden geprezen als de redders van New York. Anderen wezen op de stijging van het aantal gevangenen, en weer iemand anders stelde dat dit kwam omdat het beter ging met de economie.
Toch was er een ding wat iedereen zou negeren.
De reden voor de daling van de misdaad had niet te maken met politie, gevangenissen of economische groei. Nee, de echte oorzaak lag twintig jaar eerder, in de rechtbank van het Amerikaanse Hooggerechtshof.
Het was de uitspraak Roe v. Wade in 1973.
Het was het moment waarop abortus werd gelegaliseerd.
Dat moet ik misschien even uitleggen.
Statistisch gezien hebben kinderen die geboren worden in moeilijke omstandigheden – extreme armoede, verwaarlozing, gebroken gezinnen – een grotere kans om later in hun leven crimineel gedrag te vertonen. Dit is geen moreel oordeel, maar een observatie die keer op keer uit sociaalwetenschappelijk onderzoek naar voren komt.
Voor 1973 hadden vrouwen in veel staten in Amerika weinig tot geen toegang tot legale abortus. Dit betekende dat ongewenste zwangerschappen vaak leidden tot kinderen die opgroeiden in omstandigheden waarin zij minder kans hadden op een stabiel en ondersteunend leven. En daarmee een leven waar ze (helaas) vaak terecht kwamen in de criminaliteit.
Toen Roe v. Wade abortus legaliseerde, zou dit allemaal veranderen.
Doordat vrouwen de keuze kregen over hun zwangerschap, werden er minder kinderen geboren in situaties van extreme armoede en verwaarlozing. Precies twintig jaar later - wanneer deze 'ongeboren generatie' volwassen zouden zijn geworden en de leeftijd zou hebben bereikt waarop crimineel gedrag piekt - stortte de criminaliteit en misdaad in.
Dat dit geen toeval was, zouden economen Stephen Dubner en Steven Livett concluderen.
Zij analyseerden de misdaadcijfers en correleerden deze met de beschikbaarheid van abortus per staat. Wat bleek?
Daar waar vrouwen eerder toegang kregen tot abortus, daalde de criminaliteit eerder en sterker. Staten die abortus al vóór de landelijke legalisering toegankelijk hadden gemaakt, zoals New York, Californië en Washington, zagen de criminaliteit eerder dalen.
In staten waar abortus minder toegankelijk bleef, zette de daling later in. Het effect was zo significant dat andere verklaringen, zoals het toegenomen aantal politiemensen of strengere straffen, in het niet vielen en als verwaarloosbaar werd gezien.
Precies om deze reden is de economie zo fascinerend.
Terwijl de wereld zich blindstaart op voor de hand liggende verbanden, onthullen de cijfers een diepere waarheid: mensen reageren op prikkels, vaak op manieren die niemand voorziet.
Want wat begon als een recht op reproductieve vrijheid en de vrijheid van vrouwen om over hun eigen lijf te kunnen beslissen, eindigde onbedoeld in de beste misdaadpreventie die Amerika ooit had gezien.