Is ons zorgsysteem niet zélf doodziek?

Bijna 10.000 mensen volgen Jona's wekelijkse post. Jij ook?

• Eén op de zes werkenden in Nederland is werkzaam in de zorg; in 2060 is dat een op de drie.

• Voor iedere 85-plusser waren er in 2015 vijftien mantelzorgers; in 2040 slechts zes.

• En waar er nu een tekort is van 50.000 werknemers, zal dat dit in 2030 voor de hele zorgsector 117.000 zijn.

Het zijn bloedstollende cijfers.

En dus maken we ons zorgen over de zorg.

We zijn alleen zo druk met het bloeden van de wond, dat we helemaal vergeten het verband te leggen.

De groeiende tekorten, het dalende aantal verzorgers per zieke, het naderende zorg infarct.

Het zijn allemaal symptomen, van een zorgsysteem dat zelf door en door ziek is.

Ons zorgsysteem is er namelijk niet op ingericht om ons vooraf gezonder te maken.

Nee, ons zorgsysteem is er op ingericht om ervoor te zorgen dat de problemen achteraf worden gerepareerd.

Om dat in te zien hoef je enkel de geldstromen te volgen.

• Er wordt drie keer zoveel geld gereserveerd voor curatieve- dan voor volksgezondheidszorg.

• Een medisch specialist verdient tweemaal zoveel als een GGD-arts.

• En terwijl we als samenleving voortdurend stellen dat voorkomen beter is dan genezen, worden preventieve ingrepen niet of nauwelijks beloond.

Het is een diepgeworteld probleem, niet alleen in de zorg, maar in onze hele samenleving.

Niet de centrale bankier die een recessie afwendt, maar degene die er een oplost wordt geprezen.

Niet de wetgever die autogordels verplicht stelt, maar zij die bij een ongeluk helpen worden als helden ontvangen.

En niet de dokter die voorkomt dat iemand ziek wordt, maar de dokter die middels een operatie ingrijpt wordt hartelijk bedankt.

Dit is wat we ook wel de ‘paradox van de preventie’ noemen.

Juist wanneer een preventieve maatregel goed werkt, lijkt deze overbodig. En wanneer een rampscenario is vermeden, denkt men dat het ook wel zonder had gekund.

Preventie levert uiteindelijk veel meer op, maar is veel moeilijker te verkopen.

‘Kijk eens wat ik voor je heb gedaan!’ is immers een stuk makkelijker aan de man te brengen dan ‘kijk eens wat ik voor je voorkomen heb!’.

Precies dit is ook het probleem in de gezondheidszorg.

Ons zorgsysteem is er simpelweg niet op ingericht om ons vooraf gezonder te maken, maar om de problemen die ons achteraf ongezonder maken te repareren.

Zo rijk als je in ons huidige zorgsysteem wordt met de behandeling van patiënten, zo snel ga je dus failliet met het voorkomen ervan. Dan is het niet gek, maar volledig aan onszelf te danken dat we afstevenen op een zorginfarct.

Als we de problemen écht willen oplossen, hebben we een fundamentele omslag in ons denken nodig.

Een van curatie, naar preventie. Van ingrijpen, naar voorkomen. Van iemand genezen en beter maken, naar ervoor zorgen dat iemand niet ziek wordt.

Om dit te kunnen doen moeten we onszelf drie simpele vragen stellen:

• Wat zijn de duurste problemen?

• Wie zijn het best gepositioneerd om deze problemen te voorkomen?

• En hoe creëren we vervolgens de juiste prikkels dat ze dit ook écht doen?

Het is hoog tijd dat de politiek samen met medisch specialisten hier een antwoord op gaan formuleren.

Want blijven we ingrijpen? Dan zal het zorg infarct nooit opgelost worden.

Het verschuiven naar voorkomen, is de beste ingreep die we kunnen doen.