De passage uit het Hoofdlijnenakkoord die iedereen vergeten is
De weg uit de crisis? Zorg ervoor dat klokkenluiders worden beloond
“De bescherming van klokkenluiders wordt versterkt” stond er in het Hoofdlijnenakkoord tussen de fracties van PVV, VVD, NSC en BBB geschreven.
Het was een unicum dat een kabinet de bescherming van klokkenluiders wist te agenderen. We zijn de afgelopen 120 dagen alleen zo druk geweest met vallen over de crisis wet, de terugkeer van de Rode Diesel en ’ik-ben-beleid’-achtige uitspraken te analyseren, dat werkelijk waar iedereen, zelfs het kabinet zelf, deze passage uit het akkoord massaal heeft genegeerd.
Pieter Omtzigt heeft nog een keer een poging gedaan om dit weer te agenderen, maar sinds hij thuis zit en van het politieke toneel is verdwenen, wordt hier geen enkele aandacht meer aan besteed. Het was overigens geen toeval dat de leider van NSC dit in mei nog agendeerde. Het was immers Pieter Omtzigt zelf die, als Kamerlid, in april 2022 een initiatiefnota ter verbetering van de Wet Bescherming Klokkenluiders had ingediend.
Klokkenluiders? Wat wilt Omtzigt daarmee?
In deze nota kwamen een aantal concrete verbeter voorstellen voor de bescherming van klokkenluiders naar voren:
Breid het benadelingsverbod uit tot familieleden
Stel afschrikwekkende sancties in tegen werkgevers die melders benadelen
En stel een fonds op waarmee er aan de melder juridische en psychologische bijstand kan worden verleend
Dat deze versterking van de bescherming van klokkenluiders enkel voor de bühne is gedaan, is wat we ondertussen wel kunnen concluderen. Toch is dit een gemiste kans.
Als we in Nederland écht misstanden aan de kaak willen stellen, minder overvallen willen worden door crisis en een betere samenleving willen creëren (wat we zeggen dat we willen), dan is de bescherming van klokkenluiders namelijk een ontzettend effectief middel, dat door iedereen over het hoofd wordt gezien.
Wanneer een ondernemer in Nederland een succesvol bedrijf uitbouwt, dan zal deze hier rijkelijk van profiteren. De ondernemer heeft immers banen, economische groei en welvaart weten te creëren - en dus is het meer dan logisch dat deze een deel van deze waarde zelf opstrijkt.
Oké, dat een ondernemer een deel van deze waarde in zijn eigen zak steekt, vinden we volkomen terecht en zelfs vanzelfsprekend. Waarom geldt andersom dan alleen niet hetzelfde? Waarom zou men er ook niet van mogen profiteren, wanneer deze enorme economische schade voorkomt?
Ondanks dat dit voor ons Nederlanders wat gek klinkt is dit een principe wat ze in de Verenigde Staten al jarenlang hanteren. Daar geldt namelijk een regeling dat klokkenluiders 10 tot 30 procent van de opgelegde boetes als beloning ontvangen indien hun melding tot een succesvolle handhavingsactie, boete of navordering van de belastingdienst leidt.
Stel je nou eens voor dat wij dit beleid waarbij klokkenluiders beloond worden voor zich uit te spreken ook in Nederland hanteerden. Hoe anders zouden de zaken er dan voorstaan in onze samenleving?
Zouden er in Groningen dan nog steeds zoveel mensen met angst in kapotte huizen leven?
Zou TATA Steel dan voor net zo veel gezondheidsklachten voor omwonenden zorgen?
Zouden mensen zich dan net zo lang stil hebben gehouden, of was er dan wellicht nooit een toeslagen affaire geweest?
De oplossing? Zorg ervoor dat klokkenluiders worden beloond.
Nederland wordt de afgelopen jaren geteisterd door de ene na de andere crisis. De beste manier om dit te voorkomen is door zo snel mogelijk de onderste steen boven water te krijgen, en dus is het hoog tijd dat klokkenluiders eindelijk eens écht worden beloond. Geef klokkenluiders daarvoor een percentage van de opbrengst indien deze melding leidt tot een boete of navordering, precies zoals in de Verenigde Staten wordt gedaan.
Dit zal voor een win-win-win situatie zorgen:
De samenleving wint omdat er schade wordt voorkomen
De overheid wint omdat er boetes geïnd kunnen worden
De klokkenluider wint omdat deze rijkelijk wordt gecompenseerd
Het vereist wat “hoop, lef en trots” van het kabinet om dit te implementeren, maar het zal de bestaanszekerheid en rechtvaardigheid in de samenleving dan ook echt verbeteren.
Waarom? Heel simpel.
Een écht rechtvaardige samenleving is immers niet enkel een samenleving waarin iemand van het creëren van welvaart flink kan profiteren, maar ook een waarin iemand die enorme schade weet te voorkomen, hier rijkelijk voor wordt beloond.